مذهب شیعه در طول تاریخ حیات خویش تحولات سیاسى و اجتماعى بسیارى را پشتسر گذاشته که باب سرنوشت آن از نظر فعالیتهاى مذهبى و کلامى مؤثر بوده است. 1- دور خلفا در اکثر این دوران شیعه از شرایط اجتماعى و سیاسى مطلوبى برخوردار نبود، ولى در دوران خلافت ظاهرى امام على علیهالسلام شرایط مطلوبى به دست آورد، و توسط امیر المؤمنین علیهالسلام معارف توحیدى تبیین گردید و دانشمندان بسیارى در زمینههاى تفسیر، فقه و کلام از دریاى بیکران علوم وى سیراب گردیدند. البته تبیین معا ...